هشدار آژانس بین‌‌المللی انرژی درباره سقوط شدید سرمایه‌‌گذاری‌‌ها در بخش انرژی

آژانس بین‌‌المللی انرژی (IEA) می‌‌گوید برآوردها تا پیش از وقوع همه‌‌گیری کرونا حاکی از افزایش ۲ درصدی در بخش سرمایه‌‌گذاری‌‌ها بوده است؛ درحالی‌که امروزه برآوردهای فعلی از سقوط ۲۰ درصدی در این بازار خبر می‌‌دهند. در‌این‌میان، سوخت‌‌های فسیلی بزرگ‌ترین ضربه را تجربه خواهند کرد؛ به‌‌گونه‌‌ای که سرمایه‌‌گذاری در بخش نفت با افت ۳۰ درصدی و در بخش زغال‌‌سنگ با افت ۱۵ درصدی مواجه خواهند شد. سرمایه‌‌گذاری در حوزه‌‌ی انرژی‌‌های تجدیدپذیر نیز افت ۱۰ درصدی را تجربه می‌‌کند؛ درحالی‌که این رقم درنهایت تنها نیمی از کل سرمایه‌‌ی ‌‌موردنیاز برای مقابله با بحران تغییرات اقلیمی خواهد بود.

ازآنجاکه شیوع ویروس کرونا موجب شده بسیاری از کشورها سیاست‌‌های قرنطینه‌‌سازی را در پیش بگیرند، این کاهش سرمایه‌‌گذاری‌‌ها در بخش انرژی با کاهش انتشار کربن در زمین نیز همراه شده است. بااین‌حال، آژانس هشدار می‌‌دهد با پایان بحران کرونا، استفاده ‌‌از سوخت‌‌های فسیلی و به‌‌دنبال آن، میزان انتشار دی‌‌اکسید‌کربن جهش بزرگی تجربه خواهد کرد.

یکی از دلایل این تحلیل آن است که چین و سایر کشورهای آسیایی در حال آماده‌‌سازی نسل جدیدی از نیروگاه‌‌های زغال‌‌سنگی برای آینده هستند. فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌‌المللی انرژی، در مصاحبه‌‌با بی‌‌بی‌‌سی می‌‌گو‌‌ید:

شاهد کاهشی تاریخی در میزان انتشار کربن هستیم؛ اما تا زمانی‌‌که به بسته‌‌ی نجات اقتصادی صحیح دست نیابیم، این امکان وجود دارد با صعود شدیدی در میزان انتشار مواجه شویم که این کاهش انتشار امسال را به‌‌کلی جبران کند. سقوط سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹ را به‌‌یاد آورید. ما بلافاصله با کاهشی در میزان انتشار کربن مواجه شدیم؛ اما پس از آن دوباره خیزشی رخ داد. باید از تاریخ درس بگیریم.

نکته‌ی مهم این است که روند تأیید مجوز تأسیس نیروگاه‌‌های زغال‌‌سنگی در چین در چارک اول سال ۲۰۲۰ با سرعتی دوبرابر درمقایسه‌با کل سال ۲۰۱۹ پیش رفته است. کل سرمایه‌‌گذاری در بخش انرژی در سال ۲۰۲۰ با کاهش ۴۰۰ میلیارد دلاری درمقایسه‌با انتظارات مواجه شده است و آژانس نیز بعید می‌‌داند منابع انرژی فعلی پاسخ‌گوی نیازهای ما در دوران بهبود وضعیت اقتصادی جهان باشند؛ چراکه پروژه‌‌های حوزه‌‌ی صنایع انرژی با سرعت بسیار کُندی پیش می‌روند.

همچنین، گزارش می‌‌گوید کاهش فعلی در حجم سرمایه‌‌گذاری ازنظر ابعاد و سرعت نیز سرسام‌‌آور است و دلیل آن را در تقاضای کم و قیمت ارزان انرژی، به‌‌ویژه نفت، جست‌وجو می‌کند. دکتر بیرول می‌‌گوید:

این سقوط تاریخی در سرمایه‌‌گذاری‌‌ها به‌‌شدت نگران‌‌کننده است و در کوتاه‌‌مدت به‌‌معنای نابودی مشاغل و فرصت‌‌های اقتصادی و در بلندمدت به‌‌معنای کمبود منابع انرژی موردنیازمان پس از بهبود اوضاع اقتصادی در آینده خواهد بود. همچنین، این کاهش در هزینه‌‌کرد می‌‌تواند با ریسک تضعیف روند گذار به سامانه‌‌های انرژی پایدار همراه شود.

کاهش سرمایه‌‌گذاری در تجدیدپذیرها

گزارش می‌‌گوید عواملی مانند افت تقاضا و قیمت ارزان و افزایش تعداد صورت‌‌حساب‌‌های پرداخت‌‌نشده باعث خواهد شد درآمد بخش انرژی برای دولت‌‌ها و صنایع در سال ۲۰۲۰ تا بیش‌ ‌از یک‌تریلیون دلار کاهش یابد.

^{فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌‌المللی انرژی، درباره‌ی کاهش سرمایه‌‌گذاری‌‌ها در انرژی‌‌ها پاک هشدار داد.}

در‌این‌میان، نفت بیشترین نقش را در این سقوط تاریخی ایفا می‌‌کند. گاز شیل که پیش‌‌تر گل سرسبد سرمایه‌گذاری‌ها در بخش انرژی به‌‌شمار می‌‌رفت، احتمالا با افت ۵۰ درصدی درمجموع سرمایه‌‌گذاری‌‌، شاهد بیشترین میزان سقوط در این بخش خواهد بود. وضعیت سرمایه‌‌گذاری‌‌های تجدیدپذیر اندکی بهتر است؛ولی به‌نظر می‌رسد پروژه‌های نیروگاه‌‌های فتوولتائیک خانگی (روی پشت‌‌بام‌‌ها) به‌‌شدت تحت‌تأثیر بحران جاری قرار گرفته است. سرمایه‌‌گذاری‌‌ها در بهره‌‌وری انرژی نیز با افت ۱۰ تا ۱۵ درصدی، وضعیت مشابهی سایر بخش‌ها را تجربه کرده است.

سهم سرمایه‌‌گذاری‌‌های تجدیدپذیرها از کل سبد انرژی جهانی نیز همانند سال‌‌های گذشته همچنان حدود یک‌‌سوم باقی مانده است. پیش‌‌بینی می‌‌شود این سهم در سال ۲۰۲۰ به‌‌شکل ناگهانی به ۴۰ درصد برسد؛ اما این رشد نسبی خواهد بود؛ چراکه سوخت‌‌های فسیلی به‌‌زودی سهم خود را پس خواهند گرفت. دکتر بیرول می‌‌گوید:

 بحران فعلی باعث کاهش انتشار کربن شده است؛ ولی این موضوع به‌دلایل کاذبی روی داده است. اگر می‌‌خواهیم به کاهش پایدار در انتشار جهانی دست یابیم، این اتفاق باید درنتیجه‌‌ی رشدی سریع در سرمایه‌‌گذاری‌‌های بخش انرژی پاک رخ دهد.

با اینکه قراردادهای احداث نیروگاه‌‌های زغال‌‌سنگی از سال ۲۰۱۵ با افتی ۸۰ درصدی مواجه شده‌‌اند، رشد جهانی صنعت زغال‌‌سنگ همچنان ادامه دارد.