آیا زمین تنها سیاره‌ی منحصر‌به فرد منظومه‌ی شمسی است؟

زمینی‌ها معمولا تصور می‌کنند خیلی خاص هستند. فراوانی اکسیژن در جوّ زمین و وجود آب مایع سطحی زمین را به نقطه‌ای آبی در فضا تبدیل کرده‌اند که درمقایسه‌با سیاره‌های دیگر میزبان میهمان‌نوازی برای حیات است؛ اما با وجود تمام فعالیت‌های زیستی، زمین، تنها سیاره‌ی جذاب منظومه‌ی شمسی نیست و سیاره‌های منحصر‌به‌فرد دیگری هم در منظومه‌ی شمسی وجود دارند.

زهره

زهره یکی از سیاره‌های منظومه‌ی شمسی شاخص و اسرارآمیز است. این سیاره جوّی ضخیم و سمّی دارد و هوای سطح آن تقریبا صد برابر چگال‌تر از هوای سطح زمین است؛ به‌همین‌دلیل، می‌توان فشار سطحی آن را هم‌ارز با فشار سطحی ۹۰۰ متر زیر اقیانوس‌های زمین دانست. اثر گریز گلخانه‌ای سطح زهره را جهنمی‌تر و داغ‌تر از عطارد کرده است؛ درحالی‌که عطارد به خورشید نزدیک‌تر است. همچنین، جوّ این سیاره مملو از سولفوریک اسید است. این ماده در جوّ فوقانی سیاره، ابرهایی تشکیل می‌دهد که به باران اسیدی تبدیل می‌شوند؛ اما باران اسیدی قبل از فرود روی سطح زهره، به‌دلیل فشار و دمای زیاد تبخیر می‌شود. همین خصوصیات زهره را به سیاره‌ای خاص تبدیل کرده است.

هندسه‌ی زیبای زحل

زحل یک شش‌ضلعی در قطب شمال خود دارد که با طوفانی غول‌آسا و گرداب‌مانند احاطه شده است. در این منطقه، سرعت باد به صدها کیلومتر‌بر‌ساعت می‌رسد؛ اما هر‌چه از قطب دورتر شوید، از سرعت بادها هم کاسته می‌شود. در عرض جغرافیایی مشخص، بادهای سریع بر بادهای آهسته‌ غلبه می‌کنند. حرکت متلاطم به تولید طوفان‌های نیمه‌پایدار کوچک‌تر منجر می‌شوند که مانند گردنبندی در نیم‌کره‌ی شمالی زحل قرار گرفته‌اند. این طوفان‌ها تندبادهایی شش‌وجهی تولید می‌کنند؛ بنابراین، اگر به هندسه علاقه دارید، گزینه‌ای بهتر از زحل پیدا نمی‌کنید.

شگفتی‌های تایتان

شش‌ضلعی، تنها شگفتی منظومه‌ی شمسی نیست. تایتان، بزرگ‌ترین قمر زحل، با مهی نفوذناپذیر و متراکم پوشیده شده؛ اما در آن سوی این جوّ مه‌آلود، رازهای زیادی نهفته است. جوّ تایتان ضخیم‌ترین جوّ موجود در میان قمرهای منظومه‌ی شمسی است. ضخامت جوّ این قمر ۵۰ درصد بیشتر از جوّ زمین است. بیشترین بخش جوّ تایتان درست مانند زمین از نیتروژن تشکیل شده است؛ اما در جوّ این قمر، می‌توان ردپاهایی از متان و اتان را هم پیدا کرد؛ به‌همین‌دلیل، تایتان به رنگ زرد دیده می‌شود. درست بالای سطح آن متان با هیدروژن ترکیب می‌شود و ابرهایی به‌وجود می‌آورد.

گاهی متان به‌شکل باران روی سطح تایتان فرود می‌آید. قطره‌های متان روی سطح جمع می‌شوند و جریان‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و حتی اقیانوس‌های متان را به‌وجود می‌آورند. سپس در چرخه‌ای دیگر، همان متان تبخیر می‌شود و به جوّ تایتان باز می‌گردد. درکنار زمین، تایتان، تنها قمر منظومه‌ی شمسی است که مایعات به‌شکل دریاهای متان روی سطح آن جریان دارند و چشم‌اندازی از هیدروکربن‌های متان را ارائه می‌دهد. حیاتی که می‌شناسیم، برای بقا به آب نیاز دارد؛ اما شاید نوعی از حیات بتواند در این دنیای متانی رشد کند و قطعا هر نقطه که میزبان حیات باشد، خاص و شگفت‌انگیز است.