شستشوی پوشاک الیاف مصنوعی باعث انتشار میکروپلاستیک‌ها می‌شود

پلاستیک‌های ساخته‌شده به دست انسان فقط اقیانوس‌های زمین را آلوده نکرده‌اند، بلکه درحال انباشته‌شدن روی زمین و درون خاک هستند. مدت‌ها است الیاف‌های بسیار ریز (میکروفایبرها) بافته‌شده در لباس‌های ما درحال شسته شدن و وارد شدن به محیط هستند. حتی وقتی لباس‌های خود را دور نمی‌اندازیم یا زمانی‌که دست دوم آن‌ها را می‌خریم، فاضلاب حاصل از ماشین‌های لباسشویی می‌تواند این آلاینده‌های ریز را شکسته و همراه آب وارد محیط کند. برآوردهای جدید نشان می‌دهد میکروفایبرهایی که روی خشکی تجمع پیدا می‌کنند، تقریبا به اندازه‌ی میکروفایبرهایی هستند که وارد آبراهه‌ها می‌شوند.

دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند از زمانی‌که تولید انبوه میکروفایبرهای مصنوعی مانند پلی‌استر و نایلون در دهه‌ی ۱۹۵۰ آغاز شد، حداقل ۵/۶ میلیون تن میکروفایبر مصنوعی درنتیجه‌ی شست‌وشوی لباس‌ها آزاد شده است. تعجب‌آورتر اینکه نیمی از این آلاینده‌ها فقط در دهه‌ی گذشته تولید شده‌اند. پل هاروی، دانشمند بهداشت عمومی که در این مطالعه مشارکتی نداشت، می‌گوید: «اعداد ارائه‌شده در این پژوهش تکان‌دهنده است. اما به احتمال زیاد کمتر از مقادیر واقعی هستند.»

مدت‌ها است درمورد میکروفایبرهای ریز تجمع‌یافته روی خشکی می‌دانیم؛ اما از وسعت این مشکل خبر نداشتیم. تجزیه‌و‌تحلیل و تعیین میزان انتشار جهانی میکروفایبرهای مصنوعی تقریبا غیرممکن است. یکی از دلایل آن است که بسیاری از مناطق، اطلاعات دقیقی درمورد تصفیه فاضلاب ندارند. با‌این‌حال اگر بخواهیم وسعت این مسئله را درک کنیم، به ارقام تقریبی نیاز داریم و نتایج مطالعه‌ی جدید از بهترین برآوردهایی هستند که تاکنون به دست آمده‌اند.

پژوهشگران با استفاده از درآمد به‌عنوان معیاری از سطح تصفیه آب و فاصلاب کشورهایی که داده‌های آن‌ها دردسترس نبود، اثر شست‌وشو با دست و شست‌وشو با استفاده ماشین را روی آلودگی میکروفایبری در فاضلاب با هم مقایسه کردند.

بسیاری از مردم نمی‌دانند وقتی لباس‌های خود را در ماشین لباسشویی می‌گذارند، الیاف ریز پلاستیکی می‌تواند وارد آب شود، خصوصا اگر ماشین را برای شستن روی حالت شست‌وشوی ظریف تنظیم کنید. وقتی این پلاستیک‌های ریز در تاسیسات تصفیه فاصلاب به دام می‌افتند، معمولا به جامدات زیستی تبدیل می‌شوند که به‌عنوان خاک یا کود مورد استفاده قرار می‌گیرد. سایر مواد زیر زمین دفن می‌شوند، سوزانده شده یا اینکه به اقیانوس‌ها ریخته می‌شوند.

درحالی‌که در سال‌های اخیر آلودگی پلاستیکی اقیانوس‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است و دلیل خوبی هم دارد (این آلودگی تهدیدی جدی برای پستانداران دریایی و اکوسیستم‌های اقیانوسی ایجاد می‌کند)، آبراهه‌ها تنها محل تجمع پلاستیک‌ها نیستند.

تجزیه‌و‌تحلیل جهانی جدید نشان می‌دهد کمتر از نیمی از تمام میکروفایبرهای مصنوعی وارد خشکی می‌شود یا روی سطح (۱/۹ میلیون تن) یا در محل دفن زباله‌ها (۰/۶ میلیون تن) انباشته می‌شود. در همین حین، حدود ۲/۹ میلیون تن وارد آب‌ها می‌شوند.

نویسندگان به محدودیت‌های ارقام خود اذعان می‌کنند. آن‌ها تصدیق می‌کنند که مدل‌های آن‌ها مبتنی‌بر چندین فرض و ساده‌سازی درزمینه‌ی دفعات شست‌وشو، میزان استفاده از لباس‌ها و میزان مالکیت ماشین لباسشویی در سراسر جهان بوده است. آن‌ها چندین سناریوی مختلف را بررسی کردند و با‌این‌حال، میزان انتشارات میکروفایبری را درحدود ۴/۳ میلیون تن تا ۷ میلیون تن به دست آوردند که معادل حداقل ۱۷۶/۵۰۰ میلیون تن پلاستیک میکروفایبر است که هر سال وارد مزارع یا محل دفن زباله می‌شود. لباس‌های اهدایی و بازیافتی درنظر گرفته نشدند که بدان معنا است که ارقام حاصل احتمال برآوردی کمتر از مقدار حقیقی است.

با رشد موجودی لباس و افزایش دسترسی به ماشین لباسشویی در سراسر جهان، این اعداد افزایش خواهد یافت. نویسندگان تصور می‌کنند با رواج بیشتر مکان‌های تصفیه فاضلاب، میکروفایبرها که زمانی وارد دریا می‌شدند، به سمت خشکی هدایت می‌شوند. مشخص نیست که این آلودگی با خاک، محصولات و سلامتی ما چه خواهد کرد. این آلودگی‌ها جانوران خشکی را نیز تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.

مطالعات نشان داده‌اند میکروفایبرهای مصنوعی در محیط های خشکی بیش از ۱۵ سال حالت خود را حفظ می‌کنند، بنابراین انتخاب‌های کنونی ما پیامدهایی برای آینده خواهد داشت. جنا گاویگان، نویسنده‌ی اصلی مقاله از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا می‌گوید: «بعید است که حذف وسیع میکروفایبرها از محیط ازنظر فنی عملی یا ازنظر اقتصادی به صرفه باشد، بنابراین تمرکز باید روی پیشگیری از انتشار باشد. ازآن‌جایی که تصفیه‌خانه‌های فاضلاب لزوما موجب کاهش انتشار این نوع آلودگی نمی‌شوند، باید بر کاهش انتشارات بیش از وارد شدن آن‌ها به جریان فاصلاب تمرکز کنیم.»

به‌عبارت دیگر، حذف میکروپلاستیک‌ها از گل‌و‌لای تاسیسات تصفیه احتمالا اتفاق نخواهد افتاد. درعوض، نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که روی استفاده ازپارچه‌های سازگار با محیط‌زیست و طراحی مجدد ماشین‌های لباسشویی برای فیلتر کردن بهتر میکروفایبرها کار کنیم.

ایان رائه، متخصص مواد شیمیایی زیست‌محیطی که در این مطالعه نقشی نداشته است، بر این باور است که راه‌حل‌های مطرح‌شده خیال واهی هستند. او می‌گوید: «یک راه دیگر اطمینان از فیلتر کارآمد آب هنگام خروج از ماشین لباسشویی است و نویسندگان می‌گویند مواد جمع‌آوری‌شده باید سوزانده یا دفن شوند. در این جا یک معما وجود دارد: اگر دفن‌کردن به‌عنوان روش دفع این آلودگی‌ها پذیرفتنی است، باید پرسید چرا در مقاله‌ی آن‌ها چنین هیاهویی درمورد وارد شدن میکروفایبرها به محیط‌های خشکی وجود دارد.»

رائه نیز به نکته‌ی خوبی اشاره می‌کند. واقعیت آن است که نمی‌دانیم با استفاده‌ی فراگیر از میکروفایبرهای موجود در لباس‌های خود چه کنیم. چگونه مانع از ورود آن‌ها به محیط‌زیست شویم؟ اگر آن‌ها را با استفاده از صافی بگیریم، بعدا آن‌ها را کجا بگذاریم؟ وقتی آن‌ها وارد زمین و آب شوند، آیا می‌توان به بازیابی آن‌ها امیدوار بود؟

سانگون سوه، بوم‌شناس دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: «ناشناخته‌های بزرگی وجود دارد. حجم میکروپلاستیک‌ها و میکروفایبرهایی که تولید می‌شود، بسیار زیاد است و همچنان رو به افزایش است و در صورت تداوم، پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت که درمورد آن‌ها نمی‌دانیم. این چیزی است که موجب نگرانی می‌شود.»

پژوهش جدید در مجله‌ی PLOS One منتشر شده است.