گنجشک‌ها از داروهای پیشگیرانه استفاده می‌کنند

منصفانه است که بگوییم پزشکی یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشریت است. از پیدا کردن گیاهانی که می‌توانند موجب تسکین درد یا کاهش عفونت شوند تا تولید چندین واکسن بسیار مؤثر در کمتر از ۱۲ ماه برای ویروسی کاملا جدید، می‌توانیم نسبت ‌به دستاوردهای خود به‌عنوان یک گونه، کاملا افتخار کنیم. اما ممکن است تنها گونه‌ای نباشیم که بدانیم چیزهای خاصی در طبیعت وجود دارد که می‌تواند به درمان بیماری‌های ما کمک کند.

مقاله‌ی جدیدی این ایده را مطرح کرده است که گنجشک‌های حنایی چین از برگ گیاه افسنطين چینی، در آشیانه‌ به‌عنوان داروی پیشگیرانه برای کاهش انگل‌ها و کمک به رشد بهتر فرزندان خود استفاده می‌کنند.

این نتیجه‌گیری که حیوانات می‌توانند از گیاهان دارویی به نفع خود استفاده کنند، لزوما موضوع جدیدی نیست. فیل‌های باردار در کنیا برگ گیاه خاصی می‌خورند تا به القای زایمان کمک کند و بسیاری از پستانداران دیگر از گیاهان دارویی برای درمان خود و گاهی اوقات برای پیشگیری از بیماری یا به‌طورکلی بهبودی ناخوشی استفاده می‌کنند. اما هنوز کاملا شگفت‌آور است که گنجشک کوچکی ممکن است بداند که برخی از گیاهان از نظر محافظت در برابر بیماری‌ها از گیاهان دیگر مهم‌تر هستند. پژوهشگران در مقاله‌ی جدید خود که تحت هدایت کن‌چائو یانگ، اکولوژیست دانشگاه عادی هینان چین انجام شده است، نوشتند:

در چین، گنجشک‌های حنایی برگ‌های گیاه افسنطين را در حوالی همان زمانی در آشیانه‌های خود قرار می‌دهند که مردم محلی این گیاه را در جریان جشنواره‌ی قایق اژدها از در خانه‌های خود آویزان می‌کنند. این عقیده که این رفتار باعث محافظت در برابر ناخوشی می‌شود، با تشریح ترکیبات ضد انگلی گیاه افسنطين حمایت می‌شود. گفته شده که آوردن برگ تازه افسنطين به آشیانه ممکن است برای گنجشک‌ها همین کارکرد را داشته باشد.»

پژوهشگران برای آزمایش و اثبات این موضوع، ۴۸ جفت جعبه‌‌ی لانه آماده کردند که نیمی از آن‌ها حاوی ۵ گرم افسنطين بود و نیمی دیگر حاوی ۵ گروم بامبو. وقتی جعبه‌ها با گنجشک‌های حنایی شروع به پر شدن کرد، پژوهشگران هر روز مقدار بیشتری افسنطين یا بامبو اضافه کردند یا در مواردی هیچ چیزی اضافه نکردند. در همین حین آن‌ها مشخص کردند که خود گنجشک‌ها چه مقدار افسنطين به آشیانه می‌آورند. ویلیام فینی، اکولوژیست دانشگاه گریفیت در استرالیا، می‌گوید:

ما با استفاده از مجموعه‌ای از آزمایش‌های رفتاری نشان می‌دهیم که پرندگان فعالانه در جستجوی آشیانه‌های نزدیک به افسنطين هستند و مرتبا برگ تازه افسنطين را که فقط بر اساس بوی آن جمع‌آوری شده است، به آشیانه‌ی خود می‌آورند. لانه‌های حاوی برگ‌های افسنطين بار انگلی پایین‌تری داشت. با کاهش تعداد انگل‌هایی مانند مایت‌، گنجشک‌هایی که برگ افسنطين بیشتری به آشیانه‌ی خود می‌آورند، جوجه‌های سنگین‌تر و سالم‌تری تولید می‌کنند.

البته واقعا نمی‌توان گفت که آیا  گنجشک‌ها می‌دانند افسنطين برای جوجه‌های آن‌ها خوب است. ما نمی‌توانیم دراین‌باره از آن‌ها سؤال کنیم و شاید آن‌ها به دلیل دیگری برگ‌های این گیاه را جمع می‌کنند. شاید تعداد بیشتری از گنجشک‌هایی که بوی آن را دوست داشتند، از آن استفاده کردند و زنده ماندند و ژن‌های علاقه به بوی گیاه افسنطين را به نسل‌های بعدی منتقل کردند. اما پژوهش‌های دیگری وجود دارد که شواهد محکمی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد ما تنها گونه‌ای نیستیم که از گیاهان (و موارد دیگر) با اهداف دارویی استفاده می‌کنیم. فینی می‌گوید:

نتایج ما نشان می‌دهد که گنجشک‌های حنایی مانند انسان‌ از افسنطين به‌عنوان داروی گیاهی پیشگیرانه استفاده می‌کنند تا از فرزندان خود در برابر بیماری محافظت کنند. جای تأمل دارد که کدام گونه در حال تقلید از دیگری است!

نتایج این پژوهش در مجله‌ی Current Biology منتشر شده است.