تأثیر نامطلوب تغییرات اقلیمی در روابط بین گیاهان و جانوران

افزایش دمای هوا و بهار زودهنگام موجب برهم‌خوردن هم‌زمانی میان تولد حشرات گرده‌افشان و گل‌دهی گیاهان می‌شود و بقای هر دو را به‌خطر می‌اندازد.

متوسط دمای بالاتر که با تغییرات اقلیمی همبسته است، با برهم‌زدن روابط متقابل سودمند بین گیاهان و جانوران، می‌تواند تأثیر شدیدی بر آن‌ها بگذارد. برای مثال، گل بادلرزان (Pulsatilla vulgaris) دربرابر افزایش دمای هوا بسیار حساس است و وقتی هوا گرم‌تر شود، زمان گل‌دهی آن پیش می‌افتد. مشکل اینجا است که یکی از گرده‌افشان‌های مهم گیاه مذکور که زنبور انفرادی است، در این شرایط زودتر از موعد متولد نمی‌شود. در بدترین حالت، این وضعیت ممکن است موجب کاهش تولید بذر و تولیدمثل ناقص گیاه شود. زنبورها هم برای جبران کمبود غذایی خود باید به گیاهان دیگری روی آورند. ساندرا کربرگر، درباره‌ی آزمایش خود توضیح می‌دهد:

ما تأثیر دما را روی دو گونه زنبور انفرادی که در بهار متولد می‌شوند و نیز گل بادلرزان که یکی از نخستین گیاهانی است که با آغاز بهار گل می‌دهد، مطالعه کردیم.

دانشمندان به‌ویژه به این موضوع علاقه‌مند بودند که چگونه دماهای مختلف در زمستان و بهار بر زمان تولد زنبورهای باغی اروپایی (Osmia Cornuta) و نوعی زنبور قرمز گِل‌گَر (Osmia Bicornis) و  آغاز گل‌دهی در گل بادلرزان تأثیر می‌گذارد. هم‌زمانی فنولوژیکی این دو رویداد، یعنی تولد زنبورها و گل‌دهی برای بقای گیاه و زنبور، حیاتی است. آندرا هولشو توضیح می‌دهد:

آنچه برای زنبورهای انفرادی مهم است، زمان مناسب تولد در بهار، یعنی زمانی است که فصل رشد آغاز می‌شود؛ زیرا حتی دوره‌ای کوتاه بدون وجود گیاهان گل‌دار می‌تواند تأثیرات منفی روی بقای زنبورها و تعداد فرزندان آن‌ها بگذارد.

شایان ذکر است زمان مناسب آغاز گل‌دهی برای گونه‌های گیاهی نیز ضروری است که در آغاز فصل رشد گل می‌دهند و به گرده‌افشان‌های انفرادی وابسته هستند. کربرگر می‌گوید:

نبود گرده‌افشان‌ها می‌تواند پیامدهای جدی برای گیاهان و موفقیت تولیدمثلی آن‌ها داشته باشد.

پژوهشگران در این مطالعه پیله‌های زنبور را در ۱۱ علف‌زار منطقه‌ی وورتسبورگ قرار دادند و در هفت علف‌زار، اثر دما را روی آغاز گل‌دهی گل بادلرزان نیز مطالعه کردند. کربرگر می‌گوید:

به‌‌دلیل اینکه دماهای سطحی علف‌زارهای مختلف یکسان نبود، توانستیم تأثیر دمای بیشتر را به‌عنوان یکی از اثرهای تغییرات اقلیمی روی آغاز گل‌دهی در گل بادلرزان و نیز تولد نوزادان زنبورهای گل‌گر بررسی کنیم.

نتیجه آشکار بود: با افزایش دما، گل بادلرزان گل‌دهی خود را سریع‌تر آغاز می‌کند. تولد زنبورهای هر دو گونه زنبور انفرادی در مقایسه با گل‌دهی با تأخیر آغاز و موجب شد نخستین گل‌های گل بادلرزان درغیاب گرده‌افشان‌های مناسب تولید شود. در چنین وضعیتی، بقا و موفقیت تولیدمثلی گیاه کاهش می‌یابد و بر اندازه‌ی جمعیت آن تأثیر منفی می‌گذارد و حتی می‌تواند در بلندمدت موجب انقراض این گونه شود. درنتیجه، تغییرات اقلیمی خطر دیگری برای گونه‌های بومی گل بادلرزان ایجاد می‌کند که درمعرض خطر انقراض قرار دارند. هرچند این ناهماهنگی زمانی می‌تواند زنبورهای انفرادی را نیز ازطریق محدودیت دسترسی آن‌ها به شهد و گرده درمعرض خطر قرار دهد. کربرگر نتیجه‌گیری می‌کند:

پژوهش ما نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی نیز گیاهان و گونه‌های زنبورهای انفرادی را تهدید می‌کند که در‌حال‌حاضر زیرفشار از‌دست‌دادن زیستگاه و کشاورزی گسترده هستند.

این دو دانشمندان قصد دارند از نتایج پژوهش خود برای نشان‌دادن گستره‌ی این تهدید استفاده کنند. آن‌ها امیدوار هستند یافته‌های آن‌ها بتواند به تخمین بهتر پیامدهای احتمالی حاصل از تغییرات اقلیمی روی تعاملات گیاه و گرده‌افشان کمک کند و اهمیت به‌حداقل‌رساندن گرمایش جهانی را بیشتر نشان دهد.