کشف سلول‌های کبدی با ویژگی‌های شبه سلول بنیادی

پژوهشگران در بافت کبد انسان بالغ، سلول‌هایی با ویژگی سلول‌های بنیادی پیدا کرده‌اند که ممکن است نیاز به پیوند کبد را برطرف کند.

در مطالعه‌ای هیجان‌انگیز که دانشمندان کالج کینگز لندن هدایت آن را برعهده داشتند، نوع جدیدی از سلول در کبد کشف شده است. این نوع سلول که در پژوهش اخیر با عنوان «سلولی که ویژگی‌های شبه سلول بنیادی را دارد» معرفی شده، ممکن است دارای قابلیت بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده‌ی کبدی و درمان بیماری‌های این ارگان بدون نیاز به پیوند باشد.

از هپاتیت تا سیروز، بیش از ۱۰۰ نوع بیماری مختلف وجود دارد که منجر به آسیب کبدی می‌شود. درمجموع، بیماری‌های کبدی طی دهه‌ی گذشته در کشور آمریکا به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است. به‌طور کلی آسیب وارده به سلول‌های کبدی دائمی است و اگر این آسیب شدید باشد تنها راه موثر درمان، پیوند کبد کامل است. پژوهش جدید پیشنهادکننده‌ی یک درمان کاملا جدید برای بیماری‌های کبدی در آینده است که می‌تواند نیاز به پیوند کبد را با احیای سلول‌های بیمار یا آسیب‌دیده‌ی کبد مرتفع کند. پژوهشگران با استفاده از روشی به نام «تعیین توالی RNA تک‌سلول» کبد انسان بالغ و جنین انسان را از نزدیک مورد بررسی قرار دادند و نوع خاصی از سلول را کشف کردند که سلول‌های HHyP نامیده می‌شود.

^{سلول جدیدی که در کبد انسان بالغ پیدا شده است، مانند یک سلول بنیادی جنینی است و قابلیت تبدیل شدن به سلول‌های بالغ کبدی و بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده در این ارگان را دارد}

هنگامی که جنین در رحم در حال رشد است، سلول‌های HHyP به‌عنوان پیش‌سازهای دو نوع اصلی از سلول‌های بالغ کبدی یعنی هپاتوسیت‌ها و کلانژیوسیت‌ها عمل می‌کنند؛ اما جالب اینکه پژوهش جدید نشان‌دهنده‌ی وجود مقادیر کمی از سلول‌های HHyP در کبد افراد بالغ است. براین اساس، شاید بتوان به‌جای روش تهاجمی پیوند کبد با استفاده از این سلول‌ها کبد آسیب‌دیده را ترمیم کرد. تمیر رشید نویسنده‌ی مقاله می‌گوید:

ما برای نخستین بار دریافته‌ایم که سلول‌هایی با ویژگی‌های شبه سلول بنیادی حقیقی ممکن است در کبد انسان وجود داشته باشند. این به‌نوبه‌ی خود می‌تواند کاربردهای زیادی در پزشکی ترمیمی برای درمان بیماری‌های کبدی داشته باشد و نیاز به پیوند کبد را برطرف کند.

یکی از فرضیه‌های احتمالی مطرح شده در این مطالعه آن است که شاید سلول‌های بنیادی چندتوان القاشده بتوانند به سلول‌های HHyP تبدیل شوند و سپس به کبد آسیب‌دیده پیوند زده شوند. حتی پژوهشگران درمورد امکان فعال‌سازی سلول‌های HHyP در کبد فرد برای ترمیم هرنوع آسیب کبدی سخن می‌گویند. رشید توضیح می‌دهد:

اکنون ما نیاز داریم به‌سرعت کار کنیم تا بتوانیم دستورالعمل تبدیل سلول‌های بنیادی چندتوان را به سلول‌های HHyP پیدا کنیم و بتوانیم این سلول‌ها را به کبد بیماران پیوند بزنیم. در طولانی‌مدت، ما تلاش خواهیم کرد تا ببینیم که آیا می‌توانیم با استفاده از داروهای معمول، سلول‌های HHyP را درون بدن برنامه‌ریزی مجدد کنیم تا بیماری‌های کبدی را بدون نیاز به سلول یا پیوند عضو ترمیم کنیم.

هنوز این پژوهش در مراحل ابتدایی خود است؛ اما این کشف اولیه‌ی فوق‌العاده، مسیر را برای توسعه‌ی درمان‌های کاملا جدید برای بیماری‌های کبدی که ممکن است نیاز به روش‌های تهاجمی پیوند کبد را برطرف کند، هموار می‌کند.

نتایج این پژوهش در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده است.