سیفلیس؛ بیماری هولناکی که جنگ‌های تاریخ را به پیروزی و شکست رساند

بیماری‌های آمیزشی در طول تاریخ و فرهنگ عامه کم‌تر گزارش شده‌اند؛ اما گسترش و اثرهای آن روی جوامع مختلف در پژوهش‌های علمی و فرهنگی به بررسی دقیقی نیاز دارد. برای مثال، در سوابق اطلاعات ارتش آمریکا در طول جنگ جهانی اول می‌توانیم ببینیم که بیماری‌های آمیزشی دومین دلیل رایج ناتوانی و غیبت نیروها از انجام وظیفه بوده‌اند. این غیبت‌ها روی‌هم‌رفته عامل از‌دست‌دادن بیش از ۷ میلیون روز کاری بوده است و ۱۰ هزار نفر نیز بر اثر آن جان باخته‌اند.

تنها شیوع آنفولانزای اسپانیایی در بین سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ باعث غیبت بیشتری در طول جنگ شده است. میزان ابتلای سربازان ارتش در طول جنگ جهانی دوم به عفونت‌های ناشی از بیماری‌های آمیزشی ۴۳ نفر به‌ازای هر ۱,۰۰۰ نفر بود. اختراع پنی‌سیلین در سال ۱۹۴۳ کمک زیادی به مهار شیوع‌های گسترده و بروز سوزاک و سیفلیس در بین مردم کرد.

دسیدریوس اراسموس، فیلسوف و الهیات‌دان هلندی و از دانشمندان بزرگ رنسانس شمالی‌، در سال ۱۵۲۰ درباره‌ی این بیماری خوفناک نوشت: «اگر از من بپرسید مخرب‌ترین بیماری کدام است، بدون تردید پاسخ خواهم داد که این کدام بیماری است و برای چندین سال چنین لگام‌گسیخته طغیان کرده، به تمام بدن هجوم آورده، دربرابر هنر پزشکی مقاومت ورزیده، به‌سادگی افراد را مبتلا کرده و نهایتاً وحشیانه بیماران را شکنجه داده است؟»

هرچند سیفلیس به‌اندازه‌ی طاعون بوبونیک ویرانگر نبود، علائم دردناک و منزجرکننده‌ای داشت. سیفلیس در روزهای پیش از اختراع پنی‌سیلین کابوس مردم بود. این عفونت هولناک با زخم‌های تناسلی شروع می‌شد و به‌تدریج در همه‌ جای بدن پخش می‌شد. پس‌از‌آن، نوبت آبسه‌های دردناک و زخم‌های وخیم با دردهای وحشتناک بود. درمان‌های آن دوران شامل تزریق جیوه و همین‌طور با دود بود. درمان دوم تقریباً بی‌اثر بود؛ اما درمان با جیوه باعث مسمومیت‌های حاد می‌شد. بدین‌ترتیب، پزشکان به‌جای معالجه‌ی بیماران مرگی آهسته و بی‌نهایت دردناک را به آنان هدیه می‌دادند.

سیفلیس پیامد مبادله کلمبی

فرضیه‌ای درباره‌ی باکتری ترپونما پالیدوم، عامل بیماری سیفلیس، نشان می‌دهد که منشأ این باکتری نواحی حارّه‌ای قاره آمریکا است. این زیرگونه‌ بعداً با سفر به آن‌سوی اقیانوس اطلس تغییر ریخت پیدا کرد تا بتواند در آب‌وهواهای سردتر نیز زنده بماند و تکثیر پیدا کند. بنابراین، سیفلیس از کجا آمده است؟ به‌احتمال بسیار زیاد آمریکای‌لاتین. در‌واقع، پژوهش‌های انجام‌شده روی دو گونه از عفونت‌های استوایی یاز (روی ساکنان نواحی دورافتاده) شواهد قوی از این باکتری‌ها به‌دست داده است.