آیا مصونیت طبیعی حاصل از ابتلا به کووید بهتر از واکسن است؟

مدت کوتاهی پس از انتشار اخبار ماه گذشته در مورد نتایج خیره‌کننده واکسن‌های آزمایشی مدرنا و فایزر، رند پال، عضو حزب جمهوری‌خواه و از سناتورهای ایالات متحده مقایسه‌ی بحث‌برانگیزی را توییت کرد. به گفته‌ی‌ پال، واکسن‌های جدید ۹۰ و ۹۴٫۵ درصد مؤثر هستند ولی ابتلای طبیعی به کووید ۱۹، از واکسن بهتر و ۹۹٫۹۹۸۲ درصد مؤثر است.

پال یکی از افراد بسیاری است که خسته از دستورهای خانه‌نشینی و خسارت‌های اقتصادی، از مزیت‌های ابتلا به ویروس کرونا سخن می‌گوید. امسال  ابتلای این سناتور به بیماری تشخیص داده شد و او استدلال کرده است که اگر بتوانیم دوره‌ای از کووید ۱۹ را تحمل کنیم، محافظت بیش‌تری به دست می‌آوریم و خطرات کمتری نسبت ‌به واکسیناسیون دارد.

جنیفر گومرمان، ایمونولوژیست دانشگاه تورنتو، می‌گوید مشکل این استدلال آن است که پیش‌بینی اینکه چه کسی بدون آسیب دیدن از عفونت جان سالم به در می‌برد، دشوار است. وی گفت با توجه به تمام ناشناخته‌ها (مانند ظرفیت بیمارستان منطقه یا قدرت پاسخ ایمنی فرد)، انتخاب بیماری به‌ جای واکسن تصمیم بسیار بدی است. به گفته‌ی گومرمان، مزیت اصلی واکسن این است که قابل پیش‌بینی و بی‌خطر است. واکسن به‌طور بهینه برای ایجاد پاسخ ایمنی مؤثر طراحی شده است.

مقایسه ایمنی حاصل از عفونت قبلی با محافظت ناشی از واکسن‌های جدید

کدام‌ یک پاسخ ایمنی قوی‌تری ایجاد می‌کند: عفونت طبیعی یا واکسن؟

پاسخ کوتاه: نمی‌دانیم. اما کارشناسان می‌گویند واکسن‌های کووید ۱۹ مطابق پیش‌بینی از بیماری جلوگیری می‌کنند و گزینه‌ی بسیار بی‌خطرتری هستند.

واکسن برخی از عوامل بیماری‌زا مانند باکتری پنوموکوک، نسبت‌به عفونت طبیعی ایمنی بهتری ایجاد می‌کند. شواهد اولیه نشان می‌دهند که واکسن‌های کووید ۱۹ نیز ممکن است در این گروه قرار گیرند. داوطلبانی که واکسن مدرنا را دریافت کرده بودند، نسبت ‌به افرادی که به کووید ۱۹ مبتلا شده بودند، آنتی‌بادی‌های (از نشانگرهای پاسخ ایمنی) بیشتری داشتند. اگرچه در موارد دیگر عفونت طبیعی نسبت ‌به واکسن قوی‌تر است. برای مثال، ابتلا به اوریون که در مردان موجب عقیم شدن می‌شود، ایمنی مادام‌العمر حاصل می‌کند؛ اما برخی از افراد که یک یا دو دوز واکسن دریافت می‌کنند، هنوز به این بیماری مبتلا می‌شوند.

به‌گفته‌ی پال، خوشبختانه ایمنی طبیعی حاصل از ویروس کرونا بسیار قوی است. اکثر افراد آلوده حداقل مقداری آنتی‌بادی و سلول‌های ایمنی تولید می‌کنند که می‌تواند با عفونت مبارزه کند. شواهدی که تاکنون به‌ دست آمده است، نشان می‌دهد که این محافظت برای سال‌ها دوام دارد و حتی اگر از عفونت مجدد پیشگیری نکند، از ابتلا به بیماری شدید ممانعت می‌کند. اما پاسخ ایمنی حاصل از عفونت طبیعی بسیار متغیر است و در افراد مختلف، تفاوت‌ ۲۰۰ برابری در سطح آنتی‌بادی دیده می‌شود.

در افرادی که به بیماری خفیف دچار هستند، محافظت ایمنی که بتواند از عفونت دوم پیشگیری کند، ممکن است طی چند ماه از بین برود. بیل هانج، اپیدمیولوژیست دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد، می‌گوید: «این افراد ممکن است بیش از دیگران از مزیت واکسن بهرمند شوند.»

تنوع در پاسخ ایمنی حاصل از عفونت طبیعی ممکن است به‌ علت تفاوت در مقدار ویروسی باشد که فرد در معرض آن قرار گرفته است. درمورد واکسن، همه دوز یکسانی دریافت می‌کنند. دکتر گومرمان می‌گوید: «ما می‌دانیم چه دوزی استفاده می‌شود و می‌دانیم آن دوز در ایجاد پاسخ ایمنی مؤثر است. بنابراین، در صورت استفاده از واکسن، این متغیر حذف می‌شود.»

من جوان، سالم و در خطر پایین کووید هستم. چرا به‌جای دریافت واکسنی که با عجله تولید شده است، در زمینه‌ی ابتلا به بیماری ریسک نکنم؟

کارشناسان در پاسخ خود اتفاق ‌نظر دارند: کووید ۱۹ گزینه‌ی بسیار خطرناک‌تری است. ماریون پپر، ایمونولوژیست دانشگاه واشینگتن، می‌گوید: «واضح است بهبودی از واکسن برای بدن نسبت‌ به عفونت طبیعی کمتر مشکل‌ساز است، عفونت طبیعی خطرات بیشتری دارد.»

مخصوصا افراد چاق یا دچار بیمار‌ی‌هایی مانند دیابت، نسبت ‌‌به موارد شدید کووید ۱۹ حساس هستند. به‌طور کلی، به ‌نظر می‌‌رسد این ویروس برای افراد جوان‌تر خطر کمتری داشته باشد و عملکرد زنان در مقابله با آن بهتر از مردان است. اما فراتر از این تعمیم‌های کلی، پزشکان نمی‌دانند چرا برخی افراد به‌شدت بیمار می‌شوند و از دنیا می‌روند؛ درحالی‌که دیگران علائمی ندارند. به‌عنوان مثال، چندین مطالعه نشان داده‌اند که افرادی حامل جهش‌های خاص در ژن‌های ایمن، در برابر بیماری حساس‌تر هستند. دکتر گومرمان می‌گوید: «… بنابراین، عامل خطری وجود دارد که ارتباطی با سن ندارد.»

در مطالعه‌ی بیش از ۳ هزار فرد دارای سن ۱۸ تا ۳۴ سال که به‌ علت کووید ۱۹ بستری شده بودند، ۲۰ درصد به مراقبت‌های ویژه نیاز داشتند و ۳ درصد جان باختند. دکتر ایوان مالدونادو، متخصص بیماری‌های اطفال و کارشناس بیماری‌های عفونی، می‌گوید:

درست است که بیشتر افراد بستری نمی‌شوند، بیشتر افراد به بخش مراقبت‌های ویژه نمی‌روند یا نمی‌میرند؛ اما هیچ‌کس در برابر بیماری شدید مصون نیست. حتی اگر خود افراد در معرض خطر بالای کووید نباشند، دوستان و خانواده‌های آن‌ها ممکن است درمعرض خطر باشند.

تقریبا از هر سه نفری که از کووید بهبود پیدا می‌کند، یک نفر تا ماه‌ها پس از بهبودی از مشکلات مزمنی مانند خستگی شدید و تپش قلب شکایت می‌کند. این‌ گروه شامل افراد دارای سن کمتر از ۳۵ سالی می‌شود که از قبل دچار مشکلات سلامتی نبوده‌اند. برخی از بازماندگان کووید همچنین نشانه‌های نگران‌کننده‌ای نشان می‌دهند که حاکی از آن است که بدن آن‌ها به خودش حمله کرده است و علائمی شبیه لوپوس و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) دارند.

در مقابل، واکسن‌های کووید خطر شناخته‌شده‌ی کمی به همراه دارند. آن‌ها روی ده‌ها هزار نفر آزمایش شده‌اند و حداقل تاکنون هیچ عارضه‌ی جانبی جدی نداشته‌اند. دکتر هانج می‌گوید:

وقتی واکسیناسیون میلیون‌ها نفر را آغاز کنید، ممکن است رویدادهای بسیار بسیار نادری پیدا کنید. اما باید بدانیمآن‌ها بسیار نادر و بسیار نادرتر از رویدادهای نامطلوب همراه‌ با عفونت طبیعی هستند.

من به کووید مبتلا شده‌ام. آیا واکسن برای من بی‌خطر است؟ اگر چنین است، چه زمانی می‌توانم واکسن را دریافت کنم؟

کارشناسان می‌گوید واکسن برای هر کسی که زمانی مبتلا به کووید بوده، بی‌خطر و احتمالا حتی مفید است. در جلسه‌ای که روز چهارشنبه تشکیل شد، دکتر منصف السلاوی، مشاور ارشد برنامه واکسیناسیون کووید ۱۹ آمریکا، گفت تا ۱۰ درصد از شرکت‌کنندگان در کارآزمایی‌های بالینی واکسن‌ها، بدون اینکه بدانند به ویروس آلوده شده بودند. پاسخ‌های ایمنی آن‌ها در برابر واکسن در حال تجزیه‌و‌تحلیل است.

اگر قبلا دچار کووید ۱۹ شده‌اید، می‌توانید مدتی برای واکسن صبر کنید.

مطالعات انجام‌شده به‌وسیله‌ی گروه دکتر پپر و دیگران نشان داده است که پاسخ ایمنی طی چند ماه اول پس از عفونت کامل می‌شود؛ اما افرادی که دچار کووید می‌شوند، طی آن مدت از قدری محافظت برخوردار هستند. وی می‌گوید: «ما کسی را ندیدیم که نوعی پاسخ ایمنی حاصل نکند. فکر نمی‌کنم لازم باشد آن افراد عجله کنند و همانند افرادی که به‌شدت در برابر بیماری آسیب‌پذیر هستند، به‌ دنبال دریافت واکسن باشند.»

کمیته مشورتی اقدامات ایمن‌سازی (ACIP) که توصیه‌هایی در مورد توزیع واکسن به مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ارائه می‌دهد، در جلسه‌ی روز چهارشنبه گفت افرادی که عفونی نشده‌اند، باید نسبت ‌به کسانی که در ۹۰ روز گذشته دچار ویروس شده‌اند، در اولویت باشند. دکتر مالدونادو می‌گوید: «در آینده باید متوجه شویم که آیا ۹۰ روز عدد صحیحی است یا نه. در حال ‌حاضر افرادی که شواهدی از عفونت اخیر دارند، احتمالا نباید اول از همه واکسینه شوند؛ زیرا واکسن بسیار کمی در دسترس است.»